Quảng Ngãi, một tỉnh miền Trung Việt Nam, đang đối mặt với một nghịch lý đáng chú ý trong ngành xây dựng. Mặc dù được biết đến là một trong những tỉnh có trữ lượng cát lớn nhất cả nước, Quảng Ngãi lại đang chứng kiến sự tăng giá cát xây dựng một cách bất thường. Hiện tượng này không chỉ gây ảnh hưởng đến các dự án xây dựng trong tỉnh mà còn tác động trực tiếp đến người dân và doanh nghiệp địa phương.
Bài viết này của ECI Sài Gòn sẽ phân tích sâu về tình hình giá cát xây dựng tại Quảng Ngãi, nguyên nhân, tác động và các giải pháp đang được đề xuất để giải quyết vấn đề này.
Tổng quan về tình hình giá cát xây dựng tại Quảng Ngãi
Diễn biến giá cát trong những năm gần đây
Trong 4 năm qua, giá cát xây dựng tại Quảng Ngãi đã chứng kiến sự tăng trưởng đột biến. Từ mức giá khoảng 100.000 đồng/m3 vào năm 2020, hiện nay giá cát đã tăng gấp 5 lần, dao động từ 450.000 đến 500.000 đồng/m3 khi được chở đến công trình. Đặc biệt, tại huyện đảo Lý Sơn, giá cát thậm chí còn cao hơn, lên đến 600.000 đồng/m3.
So sánh giá cát Quảng Ngãi với các tỉnh lân cận
Khi so sánh với các tỉnh lân cận, giá cát tại Quảng Ngãi nổi bật với mức chênh lệch đáng kể:
- Giá cát tại mỏ ở Quảng Ngãi cao gấp đôi so với giá cát được cấp phép ở tỉnh Bình Định.
- Cao hơn 10% so với các mỏ ở Quảng Nam, ngay cả khi so sánh với những mỏ gần Khu Kinh tế Dung Quất.
- Trong khi đó, tại các tỉnh miền Tây, thời điểm sốt giá vào tháng 8/2023, giá cát cao nhất khi chở đến công trình cũng chỉ 380.000 đồng/m3.
Tác động của giá cát tăng đối với doanh nghiệp và người dân
Sự tăng giá cát xây dựng đã gây ra nhiều hệ lụy:
- Doanh nghiệp trúng thầu dự án nhà nước:
- Chịu thiệt hại tiền tỷ do giá cát thực tế tăng vọt so với dự toán.
- Khó khăn trong hạch toán khi quyết toán công trình, vì giá cát chỉ được tính theo công bố của cơ quan thẩm quyền.
- Người dân:
- E ngại xây nhà do chi phí vật liệu tăng cao.
- Gián tiếp chịu ảnh hưởng khi giá bất động sản tăng theo giá vật liệu xây dựng.
- Doanh nghiệp xây dựng:
- Một số doanh nghiệp ở gần Khu Kinh tế Dung Quất phải ra Quảng Nam mua cát do giá cả cạnh tranh hơn.
- Khó khăn trong việc duy trì lợi nhuận và cạnh tranh trong ngành.
| Đối tượng | Tác động |
|---|---|
| Doanh nghiệp trúng thầu | Thiệt hại tài chính, khó khăn trong hạch toán |
| Người dân | Giảm nhu cầu xây dựng, tăng chi phí sinh hoạt |
| Doanh nghiệp xây dựng | Tìm nguồn cung ngoài tỉnh, giảm khả năng cạnh tranh |
Tình trạng giá cát tăng cao không chỉ ảnh hưởng đến các dự án xây dựng mà còn tác động sâu rộng đến nền kinh tế địa phương, đặt ra thách thức lớn cho chính quyền trong việc điều tiết thị trường và đảm bảo sự phát triển bền vững của ngành xây dựng tại Quảng Ngãi.
Nguyên nhân dẫn đến sự tăng giá cát xây dựng
Hạn chế trong cấp phép khai thác mỏ cát
Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến sự tăng giá cát xây dựng tại Quảng Ngãi là việc cấp phép khai thác mỏ cát còn hạn chế. Cụ thể:
- Đến giữa năm 2023, toàn tỉnh chỉ có một mỏ cát được cấp phép ở huyện Mộ Đức với công suất khoảng 50.000m3 một năm.
- Số lượng mỏ được cấp phép không đủ đáp ứng nhu cầu, đặc biệt trong mùa nắng khi nhiều công trình khởi công.
- Thủ tục cấp phép kéo dài, dẫn đến việc các mỏ đã đấu giá phải mất thời gian dài mới có giấy phép khai thác.
Quy trình đấu giá và quản lý chưa hiệu quả
Quy trình đấu giá và quản lý cấp phép chưa thực sự hiệu quả, góp phần làm tăng giá cát:
- Trì hoãn đấu giá:
- Từ 2022 đến cuối 2023, việc đấu giá 12 mỏ với tổng công suất mỗi năm khoảng 400.000m3 bị trì hoãn do dịch COVID-19.
- Thủ tục kéo dài khiến các mỏ đã đấu giá phải đến cuối 2023 mới có giấy phép khai thác.
- Công suất không đáp ứng nhu cầu:
- Tổng công suất hằng năm của các mỏ đã đấu giá chỉ đáp ứng 23% nhu cầu theo dự báo của Sở Xây dựng.
- Nhu cầu dự báo là 1,74 triệu m3 một năm và có thể tăng lên 2,6 triệu m3 vào năm 2030.
- Rủi ro độc quyền:
- Việc có ít doanh nghiệp được cấp phép mỏ cát dễ dẫn đến tình trạng bắt tay nhau, thao túng giá.
Sự chênh lệch giữa cung và cầu
Sự mất cân đối giữa cung và cầu là một yếu tố quan trọng khác góp phần vào việc tăng giá cát:
- Nhu cầu cát xây dựng tăng cao theo sự phát triển của ngành xây dựng và cơ sở hạ tầng.
- Công suất khai thác được cấp phép không đủ đáp ứng nhu cầu thực tế.
- Thiếu nguồn cung ổn định dẫn đến tình trạng khan hiếm cục bộ, đẩy giá lên cao.
| Yếu tố | Tác động đến giá cát |
|---|---|
| Cấp phép hạn chế | Giảm nguồn cung, tạo áp lực tăng giá |
| Quy trình đấu giá chậm | Trì hoãn việc khai thác, gây khan hiếm |
| Chênh lệch cung-cầu | Tạo ra sự mất cân đối, đẩy giá lên cao |
Những nguyên nhân trên đã tạo ra một môi trường thuận lợi cho việc tăng giá cát xây dựng tại Quảng Ngãi. Việc giải quyết các vấn đề này đòi hỏi sự can thiệp và điều chỉnh chính sách từ phía chính quyền địa phương, cũng như sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý và doanh nghiệp trong ngành.
Tác động của giá cát tăng đối với ngành xây dựng Quảng Ngãi
Ảnh hưởng đến chi phí và tiến độ các dự án xây dựng
Sự tăng giá cát xây dựng tại Quảng Ngãi đã tạo ra những tác động đáng kể đối với ngành xây dựng của tỉnh:
- Tăng chi phí xây dựng:
- Giá cát tăng từ 100.000 đồng/m3 lên 450.000-500.000 đồng/m3 đã làm tăng đáng kể tổng chi phí của các dự án.
- Dự án nhà ở, cơ sở hạ tầng và công trình công cộng đều chịu ảnh hưởng trực tiếp.
- Chậm tiến độ thi công:
- Nhiều doanh nghiệp phải tạm dừng hoặc kéo dài thời gian thi công do khan hiếm cát hoặc chi phí vượt dự toán.
- Việc tìm kiếm nguồn cát thay thế hoặc điều chỉnh kế hoạch tài chính làm chậm tiến độ dự án.
- Ảnh hưởng đến chất lượng công trình:
- Một số doanh nghiệp có thể sử dụng cát chất lượng thấp hơn để giảm chi phí, tiềm ẩn nguy cơ về an toàn công trình.
Khó khăn trong việc dự toán và quyết toán công trình
Việc giá cát tăng đột biến đã gây ra nhiều khó khăn trong quá trình dự toán và quyết toán công trình:
- Chênh lệch giữa giá dự toán và giá thực tế:
- Giá dự toán khoảng 180.000 đồng/m3 trong khi giá thực tế có thể lên đến 500.000 đồng/m3.
- Doanh nghiệp trúng thầu phải chịu thiệt hại lớn do không thể điều chỉnh giá sau khi đã ký hợp đồng.
- Khó khăn trong hạch toán:
- Khi quyết toán công trình, giá cát chỉ được tính theo công bố của cơ quan thẩm quyền, không phản ánh giá thị trường thực tế.
- Doanh nghiệp không biết hạch toán phần chênh lệch giá vào đâu, ảnh hưởng đến kết quả kinh doanh.
- Rủi ro tài chính cho nhà thầu:
- Nhiều doanh nghiệp phải chấp nhận thua lỗ để hoàn thành dự án đã ký kết.
- Khả năng tài chính của doanh nghiệp bị ảnh hưởng, có thể dẫn đến phá sản hoặc rút lui khỏi thị trường.
Tác động đến thị trường bất động sản và đầu tư xây dựng
Sự tăng giá cát không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến ngành xây dựng mà còn tác động đến thị trường bất động sản và đầu tư xây dựng tại Quảng Ngãi:
- Tăng giá bất động sản:
- Chi phí xây dựng tăng dẫn đến giá nhà ở và các công trình thương mại tăng theo.
- Người mua nhà phải chịu gánh nặng tài chính lớn hơn.
- Giảm sức hấp dẫn đầu tư:
- Chi phí đầu tư dự án tăng cao có thể khiến các nhà đầu tư cân nhắc lại kế hoạch hoặc tìm kiếm cơ hội ở các địa phương khác.
- Sự không ổn định về giá vật liệu xây dựng tạo ra rủi ro cho các dự án dài hạn.
- Ảnh hưởng đến kế hoạch phát triển cơ sở hạ tầng:
- Các dự án công cộng và cơ sở hạ tầng của tỉnh có thể bị trì hoãn hoặc cắt giảm quy mô do vượt ngân sách.
- Tác động tiêu cực đến tốc độ phát triển kinh tế – xã hội của địa phương.
| Lĩnh vực | Tác động |
|---|---|
| Dự án xây dựng | Tăng chi phí, chậm tiến độ, ảnh hưởng chất lượng công trình |
| Dự toán và quyết toán | Khó khăn trong dự toán, hạch toán, rủi ro tài chính |
| Thị trường bất động sản | Tăng giá nhà, giảm sức hấp dẫn đầu tư, ảnh hưởng đến cơ sở hạ tầng |
Biện pháp giảm thiểu tác động của việc tăng giá cát
Để giảm thiểu tác động của việc tăng giá cát đối với ngành xây dựng và thị trường bất động sản tại Quảng Ngãi, cần áp dụng các biện pháp sau:
Cải thiện quản lý nguồn cung cấp cát
- Đẩy nhanh quy trình cấp phép:
- Rút ngắn thời gian cấp phép khai thác cát để đáp ứng nhu cầu thực tế.
- Kiểm tra và xử lý nhanh chóng các trường hợp vi phạm, đảm bảo công suất khai thác được tối đa hóa.
- Tăng cường giám sát và kiểm tra:
- Thực hiện kiểm tra định kỳ để ngăn chặn tình trạng thao túng giá và lạm dụng quyền lợi.
- Xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm, đảm bảo công bằng và minh bạch trong hoạt động khai thác cát.
Khuyến khích sử dụng vật liệu thay thế
- Nghiên cứu và phát triển vật liệu xây dựng thay thế:
- Khuyến khích sử dụng vật liệu thân thiện với môi trường và dễ dàng tìm kiếm.
- Đầu tư vào nghiên cứu để cải thiện chất lượng và tính ổn định của vật liệu thay thế.
- Hỗ trợ doanh nghiệp áp dụng công nghệ mới:
- Cung cấp hỗ trợ về kỹ thuật và tài chính để doanh nghiệp có thể chuyển đổi sang sử dụng vật liệu thay thế.
- Tạo điều kiện thuận lợi để vật liệu thay thế có thể thay thế cát một cách hiệu quả.
Đẩy mạnh công tác quản lý và giám sát
- Tăng cường hệ thống giám sát:
- Xây dựng cơ sở dữ liệu quản lý nguồn cung cấp cát để theo dõi và đánh giá tình hình khai thác.
- Áp dụng công nghệ thông tin để giám sát từ xa và nhanh chóng phản ứng với các vấn đề phát sinh.
- Đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao:
- Đào tạo cán bộ quản lý và kiểm tra có kiến thức chuyên môn và kỹ năng để thực hiện nhiệm vụ giám sát hiệu quả.
- Tạo điều kiện để người lao động trong ngành được học hỏi và nâng cao trình độ chuyên môn.
Thúc đẩy hợp tác giữa chính quyền và doanh nghiệp
- Tạo môi trường làm việc cộng tác:
- Xây dựng cơ chế hợp tác giữa chính quyền địa phương và doanh nghiệp để giải quyết các vấn đề phát sinh.
- Tạo điều kiện cho doanh nghiệp tham gia vào quá trình quản lý nguồn cung cấp cát, đảm bảo minh bạch và công bằng.
- Thúc đẩy trách nhiệm xã hội doanh nghiệp:
- Khuyến khích doanh nghiệp thực hiện trách nhiệm xã hội, đóng góp vào việc bảo vệ môi trường và phát triển cộng đồng.
- Xây dựng hình ảnh uy tín và lòng tin từ phía cộng đồng, tạo điều kiện cho hoạt động kinh doanh bền vững.
Video
<div class="youtubeVideo
” style=”text-align: center;”>
Trên đây là một số vấn đề liên quan đến tình trạng tăng giá cát xây dựng tại Quảng Ngãi và tác động của nó đối với ngành xây dựng và thị trường bất động sản. Việc tăng giá cát không chỉ là vấn đề của một địa phương mà còn là một thách thức lớn đối với cả ngành xây dựng và phát triển kinh tế – xã hội.
Để giải quyết vấn đề này, cần sự hợp tác chặt chẽ giữa chính quyền, doanh nghiệp và cộng đồng. Cần có biện pháp cụ thể và hiệu quả để cải thiện quản lý nguồn cung cấp cát, khuyến khích sử dụng vật liệu thay thế, đẩy mạnh công tác quản lý và giám sát, cũng như thúc đẩy hợp tác giữa các bên.
Chỉ khi có sự đồng lòng và nỗ lực chung từ tất cả các phía, chúng ta mới có thể giảm thiểu tác động của việc tăng giá cát và đảm bảo phát triển bền vững cho ngành xây dựng và thị trường bất động sản tại Quảng Ngãi.
ECI Sài Gòn tổng hợp
